Probleemgestuurd Onderwijs (PGO)
Hoorcolleges
Studieloopbaanbegeleiding (SLB)
Op Stenden Hogeschool is PGO een van de belangrijkste pijlers in het onderwijs (2013). Ik heb hiervoor de training PGO gevolgd bij Stenden Professionals. Er staan een aantal uitgangspunten voor deze onderwijsvorm, waarbij groepen van 12 studenten onder begeleiding van één tutor (ik) verschillende thema's onderzoeken die gelinkt zijn aan het thema van dat moduul (zoals Methodisch Werken of Beroepsoriëntatie). De uitgangspunten zijn als volgt
Constructivistisch leren: de taken waaraan studenten werken geven niet weg welke opdrachten er gedaan moeten worden. Het kan een krantartikel zijn of een casus, waarvan de studenten zelf kennis gaan opbouwen (Stenden, 2016). Door onderzoek te doen en zich in te lezen kunnen de studenten bouwen aan hun kennisbasis.
Contextueel leren: de groep waarin je samenwerkt, de subgroepjes waarin je onderzoek doet, alle ervaring en voorkennis van je medestudenten: alles draagt bij aan het leerproces dat de student doormaakt.
​
Samenwerkend leren: in je eentje ga je snel, maar samen kom je verder. Een belangrijk inzicht voor een beginnend student. Veel studenten zie ik ploeteren om zelfstandig te zorgen dat er geen spelfouten in groepsopdrachten zitten, terwijl anderen achterover leunen. Door in PGO een beroep te doen op de groep, wordt er samenwerkend geleerd.
​
Zelfsturend leren: de tutor ondersteunt, maar alleen als dat nodig is. Hij leunt achterover en anaylseert het proces aandachtig. Je kunt inspelen op procesmatige factoren (niet iedereen komt aan de beurt, of er wordt een onderzoeksstap overgeslagen) of op inhoudelijke factoren (Bureau Jeugdzorg wordt genoemd, terwijl dat niet meer bestaat).
​
Een van de belangrijkste vaardigheden die ik in het eerste jaar zie terugkomen is het aanleren van juiste notatiemethode (APA). Er dient gebruik gemaakt te worden van een correcte literatuurlijst en het verwijzen naar literatuur in tekst op gepaste wijze. Daarom heb ik na mijn eerste moduul in 1.1 een taak geschreven die naar mijn idee beantwoordt aan de vorig genoemde principes, en inspeelt op een behoefte die veel studenten hebben. Pas afgestudeerde havisten en MBO'ers lijken weinig kaas gegeten te hebben van de notatie van literatuur in verslagen.
In het schrijven heb ik een tekst met foutieve notatie verwerkt, die het resultaat is van de inspanningen van student Floris. Hij heeft een onvoldoende op zijn paper (de grotere opdracht die de studenten in dit moduul maken) en de studenten zoeken uit waarom dat zo is (wat is een goede database? Hoe ga je om met een bron?).
De competentie Methodisch Handelen, Communiceren, Samenwerking (Stenden, 2016) die in de moduulrationale omschreven staan komen hiermee aan bod. Samenwerking is eerder beschreven. Om methodisch te kunnen handelen, je onderzoeken herhaalbaar te kunnen maken en met collega's te communiceren over literatuur, gedragskenmerken en juiste verwijzingen is het gebruik van APA-notering van onmisbaar belang. Ook hier is een parallel zichtbaar: de studenten doen onderzoek naar het doen en schrijven van onderzoek. Later in de studie zijn deze competenties evenzo relevant: in het tweede jaar vanwege de werkplekstage waarbij een onderzoekscyclus doorlopen wordt, in het derde jaar waarbij onderzoek in praktijk tot een prototype van een hulpverleningsinstrument, en natuurlijk in de scriptie (jaar 4). Deze competenties komen in alle jaren terug en blijven een belangrijke eindkwalificatie.
​
Sinds halverwege 2016 ben ik deel van de vakgroep PGO (samen met collega) om te zorgen dat taken in jaar 1 regelmatig worden bijgesteld, vervangen of gecorrigeerd.
Omdat ik het aanbod van de studieloopbaan in onze opleiding nogal saai vond (de welbekende persoonlijkheidstests, leerstijlentests, motivatietests, oefenen met plannen, et cetera) heb ik naar aanleiding van een bezoek aan de film I, Daniel Blake gezorgd dat onze 150 studenten van het eerste jaar (september- en februari-instroom) deze film konden bezoeken in filmhuis Slieker. De directrice van het filmhuis was erg enthousiast. Ik heb mijn mede-SLB'ers gevraagd om in hun SLB-lessen aandacht te vragen voor de vraagstukken uit de film. Met onderstaande tekst heb ik bij mijn teamleider wat budget vrij weten te krijgen om dit te realiseren. De studenten reageerden positief, en waren ontroerd door het noodlottige plot van de film. Anderen waren laconiek en trokken een muur op, maar vertelden later dat gebeurtenissen in de film hen ook overkomen waren. Ik vond dat ik op deze manier meer ter sprake kon brengen over persoonlijke thema's dan met het reguliere SLB-programma. We zijn nog in gesprek om de samenwerking met het filmhuis terug te laten komen in het curriculum (het onderwijs heeft deze keer een vastgelegde les vervangen.) Soms zegt men dat onderwijs stroperig is, maar in mijn beleving kan verandering heel snel gaan. Het is natuurlijk zaak om dan een dergelijke les ook planmatig vast te leggen, in overeenstemming met moduul- en opleidingskwalificaties zoals Stenden die beschrijft. Kennis van de maatschappij en de status van onze verzorgingsstaat passen naar mijn idee bijvoorbeeld goed bij de eindkwalificaties "Versterken van cliënt (vanuit visie op volwaardig burgerschap met een cliënt en cliëntsysteem werken aan competenties. In de competentieontwikkeling wordt uitgegaan van de kracht van de cliënt, rekening houdend met de eisen die de omgeving stelt)" en 'Benutten van context (hulpverlenen binnen een context van diversiteit en deze zodanig hanteren dat recht gedaan wordt aan de eigenheid van de cliënt en zijn levensbeschouwelijke, culturele, maatschappelijke en sociale achtergrond. Dit kunnen situaties zijn die zich kenmerken door onvoorspelbaarheid en dwang en drang)" (Stenden, 2016).
Verder vindt u een reactie van collega's, en de mail waarin ik ze heb proberen te bewegen om met hun klas aanwezig te zijn.
Moduul 2.3: het ontwerpen van een heel moduul
​
De competentie ontwerpen neemt een snelle ontwikkeling. Mijn teamleider heeft me gevraagd om moduul 2.3 (een nieuw te schrijven moduul) ontwerpen.
​
Studenten in dit moduul volgen 3 dagen in de week stage, 1 dag onderwijs en 1 dag zelfstudie.
​
Onderwijs
Er zijn verschillende thema's die integratief aan bod moeten komen. Stenden pleegt integratief onderwijs te bieden, maar tot nu toe vond ik dat niet terug in bijvoorbeeld toetsen (10 vragen over onderzoek, 10 over gedrag, maar nooit samengesmolten). Ik heb daarom geprobeerd om mijn collega's zover te krijgen dat ze samen onderwijs gingen schrijven, in plaats van apart. Dit is gelukt in de zin dat de onderwijsdocent een opzet heeft gemaakt voor zijn onderwijs (het thema is sterk onderzoeksmatig gerelateerd), waarna de docent Recht, Communicatie en Muzisch Agogisch werken daarop hebben afgestemd.
Het voelde goed toen ik laatst door de gang liep en twee communicatiedocenten en de onderzoeksdocent samen aan tafel zag zitten. Omdat dit een proces is dat nog erg in ontwikkeling is, is heb ik nog geen concrete bewijslast.
​
Ook heb ik voor dit moduul een gastdocent uitgenodigd. Zij is moeder van een kind dat in hulpverlening en zorg veel tegenslagen heeft gekend. Een voorbeeld van hoe het niet moet. Toen ik zelf orthopedagogiek studeeerde heb ik tevens les van haar gehad. Ik vind het een eer dat ze nu voor mijn studenten wil komen spreken!
Daarnaast heb ik twee collega's bereid gevonden om een hoorcollege te geven in dezelfde thematiek. Ik noem de colleges in het moduulboek: In de reeks Hoe Het Niet Moet: college 1, 2 en 3.
​
Opdrachten
Ik ben tevens verantwoordelijk voor het schrijven van een beroepsproduct. Dat heb ik eerder in 2.1 gedaan (zie toetsen en beoordelen).
​